جوان آنلاین: ایران در رتبه هفتم جهانی تولید کربن قرار دارد که همین مسئله ضرورت توسعه پوشش جنگلی و درختکاری در استان‌ها را الزامی می‌کند. بر همین اساس از سال گذشته طرح کاشت یک میلیارد درخت در کشور به اجرا درآمده که هر کدام از استان‌ها سهمی از آن را بر عهده داشته و باید طی چهار سال این کار به نتیجه برسد. ضمن اینکه کاشت نهال‌های بومی و متناسب با شرایط آب و هوایی هر منطقه از مهم‌ترین ملزومات در طرح مردمی کاشت درخت به شمار می‌رود و اگر در حفاظت و صیانت از عرصه‌های طبیعی و به صورت خاص، نگهداری از این درختان مورد توجه قرار نگیرد، به طور یقین ابتدا تمام تلاش‌ها هدر رفته و بعد از آن امنیت زیستی با تغییرات آب و هوایی به مخاطره می‌افتد.
درست در روز‌های نخست سال ۱۴۰۲ بود که اعلام شد قرار است پروژه عظیمی در استان‌های مختلف ایران به اجرا در بیاید که براساس آن یک میلیارد درخت در کشور کاشته خواهد شد.
در همان زمان دولت به وزارت جهاد کشاورزی، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و سازمان محیط‌زیست دستور داد تا برنامه ملی کاشت یک میلیارد درخت را دنبال کنند و ظرف چهار سال کار‌ها انجام و به این رقم برسند.
اما از آنجا که ایران سرزمینی خشک و کم آب به شمار می‌آید و طی سال‌های اخیر به خاطر خشکسالی‌های حاکم بر این سرزمین، بحران آب بیشتر مناطق آن را فراگرفته، تناسب نوع درخت‌های کاشته شده با هر منطقه و نحوه آبیاری و نگهداری از آن‌ها باعث شد تا تردید‌های جدی در مورد عملی بودن این طرح به وجود بیاورد.
سال گذشته استان‌های زیادی وارد طرح شده و کاشت درخت را آغاز کردند، اما باید توجه داشت که این کار در طول چهار سال انجام و هر سال عیوب و مشکلات سال قبل‌تر رفع شود.
نظارت بر انجام کار‌ها
اگر قرار است طرح کاشت یک میلیارد درخت به سرانجام برسد حتماً باید استان‌ها مورد پایش قرار بگیرند و حتی هر سال به آن‌ها امتیاز داده شود. آنطور که وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده تمام اقدامات و کاشت نهال‌ها در سامانه ساتک ثبت می‌شود. بر همین اساس آمار‌ها و اطلاعات دقیق کاشت نهال‌ها در سراسر کشور در اختیار مسئولان و مردم قرار می‌گیرد.
بر همین اساس معاون وزیر جهاد کشاورزی گفته است: «در این طرح چهار ساله قرار است سالانه ۲۵۰ میلیون اصله نهال کاشته شود، اما با توجه به اینکه برخی نهال‌ها برای آنکه به استاندارد‌های لازم جهت کاشت برسند به دو یا سه سال زمان نیاز دارند. از این رو ممکن است در سال نخست این طرح، تعداد ۱۷۰ تا ۲۰۰ میلیون اصله نهال در عرصه‌ها غرس شوند و در سال‌های دوم و سوم طرح، جبران کاشت نهال انجام گیرد.»
عباسعلی نوبخت به ایجاد کارگروه پیگیری زمین و زمین‌خواری اشاره و تأکید کرد: «رئیس سازمان، معاون حفاظت از امور اراضی، مدیرکل ممیزی، مدیرکل حراست، فرمانده یگان حفاظت و نماینده‌ای از وزارت اطلاعات و مدیرکل ادارات منابع طبیعی استان مورد نظر از اعضای این کارگروه خواهند بود و از مدیران استانی درخواست شده فهرست تمام پرونده اراضی تصرف شده‌ای که باید خلع ید شوند را مشخص و در اختیار فرمانده یگان حفاظت و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور قرار دهند.»
وی تأکید کرد: «برای خلع ید اراضی تصرف شده با هیچ کس و هیچ مسئولی تعارف نداریم و اگر کسی خطایی کرد ابتدا اقدامات قانونی از سوی استان‌ها باید انجام و سپس به سازمان منابع طبیعی اطلاع‌رسانی شود.»
مازندران و طرح‌های شکست خورده
هر کدام از استان‌ها در کاشت ۴ میلیارد درخت سهمی دارند که از این میزان سهم مازندران بیش از ۶۰ میلیون اصله نهال است. نکته‌ای که همه کارشناسان در اجرای طرح روی آن تأکید دارند، این است که باید برای حفظ درختان برنامه درستی ارائه شود و «درخت‌داری» اصل واجب در طرح یک میلیارد «درختکاری» است. به عنوان مثال طی سال‌های گذشته طرح‌های مختلفی برای ارتقای پوشش سبز در مازندران اجرا شده که نهضت ملی درختکاری و مازندران سبز از جمله آن است. در قالب این طرح‌ها مناطق مختلفی از جمله حاشیه راه‌ها و جاده‌ها، بوستان‌ها و فضای شهری، حاشیه رودخانه‌ها و ... پوشش نهضت درختکاری قرار گرفت، اما با گذشت سال‌ها شاهد آن هستیم که بسیاری از این درختان از مرحله نهالکاری بالاتر نرفته یا نشخوار دام یا قطع شده‌اند. پدیده روزافزون تغییر اقلیم و ریزگرد‌ها از یک سو و نیاز صنایع چوبی به مواد اولیه از سوی دیگر توجه به درختکاری را در مناطق مختلف کشور از جمله مازندران الزامی می‌سازد. با این حال به تأکید کارشناسان مسئله درخت داری حفظ نهال‌های غرس شده بسیار مهم است. همچنین طی سالیان گذشته درخت‌های زیادی در گوشه و کنار مازندران غرس شد که نه تنها آماری از آن وجود ندارد، بلکه سرنوشت بسیاری از این درختان کاشته شده مبهم است.
آذر سال گذشته همزمان با سراسر کشور حدود ۱۰ هزار اصله نهال در ۱۱ شهرستان حوزه اداره کل ساری در سطحی حدود هشت هکتار نهالکاری شد. به گفته مسئولان استانی، ملاک و اولویت در این طرح احیا و غنی‌سازی، حفظ پوشش طبیعی، حفظ کاربری اراضی منابع طبیعی، مقابله با بیابان‌زایی و ایجاد توسعه است.
در همین رابطه دکتر مریم سریری کارشناس محیط‌زیست در استان مازندران با تأکید بر اینکه باید از زمین‌های کم‌بازده به خصوص حاشیه جاده‌ها، آب‌بندان‌ها، خیابان‌ها و پارک‌های شهری بیشترین بهره را برد، گفت: «در راستای توسعه طرح‌های زراعت چوب و توسعه فضای سبز، نهال‌های جنگلی اعم از پهن برگ و سوزنی برگ در سه منطقه ارتفاعی پایین بند، میان بند و بالا بند در هفت نهالستان حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری منطقه ساری تولید و طبق برنامه تا پایان سال بین مردم توزیع خواهد شد.»
وی گفت: «سهم منابع طبیعی مازندران از درختکاری طی چهار سال ۶۰ میلیون اصله درخت اعلام شده که میزان تولید نهال در دو سال گذشته حدود ۱۱ میلیون اصله بوده که امسال باید کار ویژه‌ای در اینباره انجام شود.»
با تمام تفاسیر و کار‌های صورت گرفته و در دست انجام، مسئولان ادعا می‌کنند که تولید و کاشت درختان هیچ‌گونه بار مالی و هزینه‌ای برای دولت ندارد که اگر اینطور باشد، مشخص نیست چرا این کار تاکنون انجام نشده و در استانی مانند مازندران که آب و هوا و بارش‌های بهتری نسبت به مناطق دیگر ایران دارد، چرا باید جنگل‌هایش هر روز کاهش یافته و به بیابانی‌شدن نزدیک شود.
